De vraag is belangrijk: hoe duid je stemmen in de samenleving? Zeker nu er vaak geschermd wordt met ‘hondenfluitjes’ of ‘dog whistles’ is dat niet eenvoudig. Signalen van Reina Wiskerke.
Hondenfluitjes zijn uitdrukkingen of opmerkingen die normaal lijken, maar voor de goede verstaander passen in een bepaald (gevaarlijk?) gedachtegoed. Vaak gaat het dan over Forum voor Democratie, die zegswijzen gebruikt uit extreemrechtse hoek, NSB-lectuur, of complottheorieën van David Icke.
Hondenfluitjes activeren en legitimeren extreemrechtse krachten, is het idee. Critici vallen daarom over zulke zegswijzen en bespeuren er een gevaarlijke tendens in. Zij zien bijvoorbeeld in Gideon van Meijerens sneer naar journalisten (‘rioolratten’) een echo van Joseph Goebbels, Hilters hondstrouwe minister van Propaganda.
Rioolrat
Er zijn zieners die de samenleving waarschuwen voor wat het gros niet waarneemt. Het is daarom goed dat er mensen zijn die tussen de regels door kunnen lezen. Maar meteen ontstaat er ook een ingewikkelde discussie. Hoezo is het woord ‘rioolrat’ een gevaarlijke, extreemrechtse uitdrukking? Bewijs het maar voor wie het niet ziet of niet wil zien. En wie ten onrechte beschuldigd wordt van een hondenfluitje, kan zich nauwelijks verweren.
Wil je de ander bereiken, dan moet je niet van alles tussen de regels door lezen, denk ik vaak. Reageer enkel op wat iemand werkelijk zegt en doet om samen verder te komen. Tegelijk moet je juist tussen de regels door lezen om gevaarlijke bewegingen vroegtijdig te onderkennen. Iemand die zegt dat hij geen antisemiet is, en zijn woorden daarnaar plooit, kan nog wel een antisemiet zijn. Dat is de spagaat waarin het maatschappelijke debat zich bevindt.
