De Franse filosoof Claude Lefort (1924 – 2010) maakte een onderscheid tussen le politique (de politiek) en la politique (het politieke). Albert Jan Kruiter van het Instituut voor Publieke Waarden legt in Vrij Nederland uit wat het verschil is.
De politiek gaat over wat wij partijpolitiek zouden noemen. Het spel. De poppetjes. Wie wint de verkiezingen. Het politieke gaat over de grote maatschappelijke vraagstukken. Maar juist die partijpolitieke kwesties trekken veel media-aandacht. Daarom groeien politieke problemen en maatschappelijke problemen steeds verder uit elkaar.
De Spaanse socioloog Manuel Castells voegde het begrip mediapolitics toe. Politici en journalisten worden steeds afhankelijker van elkaar. Journalisten hebben kijkcijfers nodig en politici kiezers. Dus wordt de tv-studio een belangrijkere plek voor de politiek dan het parlement.
Nederlandse situatie
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt reageert daarop: ‘Politieke partijen waren vroeger ideeënmachines en machtsmachines. Door het verlies van hun wortels in de samenleving zijn het nu vooral machtsmachines. De ideeënarmoede is een van de meest nijpende dingen. De politiek wordt ook niet meer inhoudelijk bevraagd door de media en heeft zelf ook niet door dat ze een probleem heeft.’
Door covid-19 zitten we momenteel in de grootste crisis sinds de tweede wereldoorlog, constateert hij. Omtzigt deelt deze op in een medische crisis, maar ook een sociale crisis, een economische crisis en een onderwijscrisis. Daarnaast zijn er twee grote problemen waar volgens hem iedereen het over eens is: de volkshuisvesting en de relatie tussen overheid en burger. En dan zijn er nog kwesties waar we over debatteren, zoals klimaat en migratie.
In een normale democratie zouden politici gedwongen worden om met plannen te komen, en zouden ze door journalisten bevraagd worden op hun beloften uit het verleden en waarom het is misgegaan. Maar de belangrijkste problemen worden niet uitgebreid besproken.
Dat komt volgens Omtzigt door de politiek-bestuurlijke crisis in Nederland. Waarbij journalisten niets leuker vinden dan ophef.
Albert Jan Kruiter interviewt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt: ‘De overheid streeft ernaar zo min mogelijk verantwoordelijk te zijn’, in: Vrij Nederland 29 april 2021
