De ministeries van Financiën en Landbouw hebben vergevorderde plannen om honderden boeren uit te kopen en indien nodig te onteigenen, om zo de stikstofuitstoot in Nederland snel terug te brengen.
Dit blijkt uit stukken die zijn ingezien door NRC. De kosten van deze operatie kunnen oplopen tot 17 miljard euro. De plannen wijzen op een rigoureus andere aanpak, waarbij dwang niet langer taboe is. Boerenorganisaties ‘denken mee’.
Het demissionaire kabinet wil extra stikstofmaatregelen nemen, omdat grote bouwprojecten nog steeds moeilijk tot stand komen. De Raad van State zette in 2019 een streep door de vergunningverlening voor tal van woningen, wegen en andere projecten, vanwege de door stikstof veroorzaakte natuurschade. De landbouw geldt als grootste uitstoter.
Een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving rekent voor meerdere sectoren scenario’s door, maar de plannen voor de landbouw zijn het meest vergaand. Het eerste scenario, van het ministerie van Financiën, stelt voor om productierechten van stikstof uitstotende boeren op te kopen. De kosten ramen de ambtenaren op 9 miljard.
Het andere scenario, van het ministerie van Landbouw, is nog ambitieuzer en voorziet een grote transformatie van de Nederlandse agrarische sector. De overheid koopt daarbij ook de grond van de boeren op, om die vervolgens in te richten voor duurzamere vormen van landbouw: minder dieren, minder milieuvervuiling. Dat kost veel geld: tot 17 miljard.
Het zijn vooral de overeenkomsten tussen de twee scenario’s die opvallen: de ministeries delen de gedachte dat er snel extra actie nodig is om de stikstofuitstoot te reduceren. Het is volgens beide visies niet genoeg om een handvol piekbelasters uit te kopen, de grote uitstoters nabij kwetsbare natuurgebieden. Het gaat al snel om meer dan duizend bedrijven, verspreid over het land. En, de grootste doorbraak, ook het ministerie van Landbouw ziet onteigening als onvermijdelijk.
NRC 5 september 2021 – Martin Kuiper en Rik Rutten: Kabinet heeft plannen voor onteigening honderden boeren
