Het westerse economische systeem loopt op zijn laatste benen, schrijft Europa-correspondent Caroline de Gruyter in De Standaard:
(…) Wat is er aan de hand in de westerse wereld? Waarom staat het succesvolle model van gelijktijdig kapitalisme en democratie, met een scheiding der machten en onafhankelijke instituties, zo onder druk? Waarom is het zo moeilijk om compromissen te sluiten, juist nu de rest van de wereld in verzet tegen de westerse macht en waarden komt?
In een essay getiteld How can we understand the times we are living through, uit 2017, schreef de Zweedse oud-minister van Financiën Allan Larsson – na de Brexit en de eerste zege van Trump – dat het Westen weinig denkkader meer heeft. China heeft dat wel: Chinezen hebben een doel en een plan. Ze hebben een verhaal. Ze weten waar ze naartoe werken: een betere toekomst. Dat ontbreekt in veel westerse landen, waar mensen denken dat hun kinderen het minder goed zullen hebben dan zijzelf. Ze vrezen de toekomst.
Onze leiders, het partijensysteem en de inrichting van de maatschappij zwabberen daardoor. Politici gebruiken de beschikbare politieke instrumenten en middelen, maar ze overtuigen niet meer. Ze overtuigen zelfs zichzelf niet meer: bij de minste weerstand draaien ze als een blad aan de boom.
“We zijn in een lege kamer beland,” denkt Larsson, een sociaaldemocraat, “waarin veel mensen iets vinden en roepen, maar waarin collectieve actie steeds moeilijker wordt. De situatie kan gemakkelijk explosief worden. Duistere krachten kunnen in zo’n situatie hun werk doen.” (…)
Vroeger werd onvrede door enkele grote middenpartijen gekanaliseerd, op links en rechts. Ze onderhandelden met elkaar namens grote groepen in de bevolking en sloten dan compromissen. Dat systeem versplintert. Burgers worden individualisten, iedereen wil wat anders. Vroeger kanaliseerden partijen de belangen van die burgers, nu hengelen ze naar hun stem. Politici, ooit leiders, zijn volgers geworden. Dat maakt het moeilijk om compromissen te sluiten. (…)
Als het politieke midden stopt met ruzie te maken en achter extremen aan te rennen, kan de lege kamer waar wij inzitten minder leeg worden.
Caroline de Gruyter: Het westen zit in een lege kamer, in: De Standaard, 30 november 2024
